Πρωτοπρεσβύτερος Πρωτοπρεσβύτερος Χαρίλαος Ε. Παπαγεωργίου
Πρότυπα της Π. Διαθήκης στο έργο του γέρ. Αιμιλιανού
4 Νοεμβρίου 2014
δ. Ο Ιακώβ είναι ίσως η προσφιλέστερη και ευγλωττότερη για τον π. Αιμιλιανό μορφή της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Γέροντας λάτρευε τον μέγα Πατριάρχη και ελκυόταν από την γεμάτη προφητικό μυστήριο ζωή του. «…Επαινώ την Ιακώβ κλίμακα και την στήλην ην ήλειψεν τω Θεώ και την προς αυτόν πάλην η τις ποτε ην , οίμαι δε του ανθρωπείου μέτρου προς το θείον μέτρον αντιπαρέκτασις και αντίθεσις , όθεν και άγει τα σύμβολα της ηττωμένης γενέσεως…»[113]. Ο Γέροντας λαμβάνει αφορμή από το συμβάν της πάλης του μεγάλου Πατριάρχου με τον ζώντα Θεό για να προβάλλει τη θεολογική άποψη της « ηττωμένης γενέσεως » που παλαίει και λαμβάνει ως έπαθλο τη θεία ευλογία.
Όταν ο Ιακώβ ευρίσκεται στη δυσκολότερη φάση της ζωής του , καταδιωκόμενος από τον αδελφό του Ησαύ , επιθυμεί να επιστρέψει στη γη των πατέρων του. Στο νόστο του αυτό τον επισκέπτεται ανήρ ολοφώτεινος « είδος Θεού » , δηλ. ο ίδιος ο Θεός μέσα στη νύκτα και παλεύει μαζί του [114]. Προς στιγμήν ο Ιακώβ φοβάται , θεωρώντας τον ως εχθρό , αλλά στην καρδιά του αναδύεται μια άλλη πληροφορία. Στην πάλη αυτή νικούσε ο Ιακώβ το Θεό. Στην κρίσιμη καμπή ο Θεός του λέει ότι ξημέρωσε και πρέπει να Τον αφήσει να φύγει , αλλά ο Ιακώβ Του αρνείται να Τον ελευθερώσει , παρεκτός εάν Εκείνος τον ευλογήσει. Κι ο Θεός τον ευλογεί και μεταλλάσσει το όνομα του Πατριάρχου σε «Ισραήλ» δείγμα της ξεχωριστής προς αυτόν ευλογίας – Διαθήκης.
Η φράση της ευλογίας του Θεού συγκλόνιζε το Γέροντα : «…ου κληθήσεται έτι το όνομά σου Ιακώβ , αλλ’ Ισραήλ , ότι ενίσχυσας μετά Θεού και μετ’ ανθρώπων δυνατός έση…» . Μοιάζει ο Θεός δηλ. να λέει στον καθένα αγωνιστή της νήψεως: « Με νίκησες , είσαι ισχυρός στον πνευματικό σου αγώνα και μεταξύ των ανθρώπων θα είσαι δυνατός…»[115]. Εδώ αποτυπώνεται ο καθημερινός αγώνας του ανθρώπου , ο οποίος είτε σκλαβώνεται στους εχθρούς , είτε ευτυχεί, είτε βρίσκεται σε περιπέτεια, στην πραγματικότητα ζει το μόχθο και την αγωνία του Ιακώβ αλλά εν τέλει απολαμβάνει τη θεϊκή ευλογία[116]. Αυτό είναι καταστάλαγμα της πνευματικής εμπειρίας[117], εφόσον η φαινομενική νίκη του ανθρώπου στην ιδιότυπη πάλη του με το Θεό , εντέλει γίνεται κένωση του Θεού που πληροί τον άνθρωπο και τον λαμπρύνει με τη θεϊκή Του παρουσία χαρίζοντάς του ισχύ και δύναμη[118]. Ο Γέροντας μέσα από τη θεολογία της «ηττωμένης γενέσεως » , αλλοιωμένος από τη θεία χάρη[119] περιέγραφε τον αγώνα του να ευλογηθεί από το Θεό και καταθέτει το βίωμά του ως ύψιστη μοναστική εμπειρία.
ε. Ο Ηλίας αποτελεί τον εκλεκτό και πυρφόρο προφήτη της Παλαιάς Διαθήκης , την ενσάρκωση του θείου ζήλου[120]. Καταξιώνεται δια της ερήμου όπου δέχεται θεοφάνειες και θεοσημίες[121] προκειμένου να επιτελέσει το προφητικό του έργο. Η νηπτική του ζωή[122] (νηστεία, άσκηση , προσευχή ) συντελούν στην εκζήτηση και έκχυση της θείας χάριτος στην ύπαρξή του κι έτσι τον καθιστούν μαχητή του Θεού με πύρινο λόγο[123]. Γίνεται ο μάρτυρας της αληθείας[124] του Θεού στα αλλόφυλα έθνη και με την πυρφόρο αλλά και μυστηριώδη ανάληψή του προεικονίζει την εσχατολογική επιστροφή. Είναι το πρότυπο του πιστού και δικαίου , ο οποίος δια της προσευχής του οικειούται το Θεό και φθάνει στο να συνομιλεί με τον σαρκωθέντα και μεταμορφούμενο Υιό Του [125].
στ. Ο Ησαΐας είναι ο θείος[126], ο ορών[127] τον Θεόν προφήτης , για τον οποίο η φανέρωση του Θεού είναι μια συγκλονιστική εμπειρία ζωής. Και αυτός στοιχεί στον κανόνα της νηπτικής ζωής[128] ώστε να καταυγάζεται η ύπαρξή του από το κάλλος του Θεού . Αυτό που προκαλεί την έκχυση της χάριτος στην ύπαρξή του είναι η βαθυτάτη ταπείνωσή του που εξιλεώνει το Θεό. Με την προφητεία του για την ημέρα Κυρίου , που αποτελεί τη συγκεφαλαίωση όλων των προφητειών, δίδει το στίγμα της Βασιλείας του Θεού[129]. Ομιλεί για την αγιότητα[130] ως τρόπο ζωής του Θεού και πρόσκληση προς τον άνθρωπο , ώστε να αυτή να γίνει σκοπός της ζωής του. Μέσα από τον αγιασμό αυτό ο προφήτης , και δι’ αυτού ο γέροντας Αιμιλιανός, μιλά για τον ανακαινισμό της ανθρωπίνης υπάρξεως[131] εν ελευθερία, για τη θεραπεία, την καινούρια ζωή, το φως, τη σωτηρία [132].
ζ.Ο Δαβίδ είτε ως μεμονωμένος άνθρωπος είτε ως βασιλιάς παραμένει ένας από τους τύπους του Μεσσία , ο οποίος θα γεννηθεί από το γένος του. Είναι ένας ορών τον Θεόν, κλητός Θεού κεχρισμένος , ευλογημένος. Ο Θεός δοξάζει τη ζωή του και υψώνει τη δυναστεία του [133]. Γίνεται ο ελευθερωτής, ο ήρωας κι ο ποιμένας του λαού του Θεού[134] και η αρετή του μεγαλύνει τα έργα του [135]. Ο όρκος της οσιότητος και αγνότητος που υπέβαλε στο Θεό είναι κάτι ανάλογο – όπως τονίζει ο Γέροντας – της μοναχικής υποσχέσεως. Το τραγικό γεγονός της διπλής πτώσεώς του[136] καθίσταται , μετά τις πρώτες τραγικές συνέπειες , αφορμή μετανοίας , κίνητρο σωτηρίας και ένας ιδιότυπος πνευματικός τοκετός.
Ο πειρασμός γέννησε δάκρυα και το πάθος έτεκε συντριβήν. Έτσι η αρετή του υπερεκάλυψε τα πλήθη των ανομιών και τον ανήγαγε σε ύψη θεοπτίας , θεομιλίας και θεολογίας. Καταστάλαγμα της σωτηριώδους εμπειρίας του υπήρξε το Ψαλτήριο όπου συνάπτονται σε αίνο , ικεσία και ευχαριστία τα βιώματά του. Αυτό που κάμει το Θεό να παρακάμπτει τις όποιες – πολλές και μεγάλες – αδυναμίες και πάθη του Δαβίδ είναι η υπακοή στα εντάλματά Του , έστω κι αν προς στιγμήν παρασύρεται. Για τον προφητάνακτα ο λόγος του Θεού είναι νόμος και οι εντολές Του δείγματα μιας θείας ζωής, που καλείται ο κάθε άνθρωπος να ζήσει για να μεγαλουργήσει πνευματικά υφιστάμενος θεουργικώς τη σωτηρία του ως δώρο αγάπης του Θεού.
[Συνεχίζεται]
[113] Γρηγορίου του Θεολόγου , Θεολογικός Β Περί θεολογίας (κη) 26 , PG 36, 49B
[114] Γεν.32, 24-31
[115] Αρχιμ. Αιμιλιανού ,οπ. παρ ., Κατηχήσεις τ. 5 , σ. 97-98.
[116] Οπ. παρ., Κατηχήσεις τ. 3, σ. 119-120.
[117] Αρχιμ. Αιμιλιανού ,Λόγοι ασκητικοί – ερμηνεία στον αββά Ησαία, Αθήναι 2005, σ. 106-108.
[118] Αρχιμ. Αιμιλιανού , οπ. παρ. , Κατηχήσεις τ. 3, σ. 147-48. Πρβλ. Γέροντος Σωφρονίου( Σαχάρωφ), Περί προσευχής , εκδ. Ι.Μ.Τ. Προδρόμου, Έσσεξ 1993, σ.129,132-3.
[119] Αρχιμ.Ελισαίου , μνημ. εργ., σ. 28.
[120] Γ Βασ. 17, 1- 19, 10 – 8, 15 και Α Μακ. 2, 58
[121] Γ Βασ. 19, 12
[122] Αρχιμ. Αιμιλιανού , οπ. παρ. Κατηχήσεις, τ. 2 , σ. 415.
[123] Σοφ. Σειράχ 48,1 . Πρβλ. Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας οπ.παρ., σ. 445.
[124] Αρχιμ. Αιμιλιανού , οπ. παρ., Κατηχήσεις τ. 1, σ. 309.
[125] Πρβλ. Ιακ. 5,16 κ.ε.Ματ. 17,1-8
[126] Αρχιμ. Αιμιλιανού, Λόγος περί νήψεως – ερμηνεία στον Άγιο Ησύχιο, Αθήναι 2008, σ. 464-469.
[127] Αρχιμ.Αιμιλιανού , οπ. παρ., Κατηχήσεις τ. 2 σ. 365 κ.ε.
[128] Οπ. παρ., Κατηχήσεις τ. 1, σ. 132-3.
[129] Οπ. παρ., Κατηχήσεις τ. 3 , σ. 345.
[130] Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας , οπ. παρ. , σ. 19-24.
[131] Αιμιλιανού Αρχιμ., οπ. παρ., Κατηχήσεις τ. 3, σ.249 και Ησ. 40,31
[132] Ησ. 42,6- 7 – 49,6 – 61.1
[133] Αρχιμ.Αιμιλιανού, οπ. παρ., Κατηχήσεις τ. 3, σ. 369,371.
[134] Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας , οπ.παρ. , σ. 233-235 .
[135] Αρχιμ. Αιμιλιανού, οπ. παρ., Κατηχήσεις τ. 3 σ. 371.
[136] Β Βασ. 11 κα ι Ιωάννου Κορναράκη , Βιβλικά ψυχογραφήματα , οπ.παρ. , σ. 125 κ.ε.
