ΙΖ´. Ὁ κοινωνικὸς ἄνθρωπος

Σποραδικὰ στὸ σύγγραμμα τοῦ ὁ Σειρὰχ ἐκφράζει διάφορες ἀπόψεις καὶ γύρω ἀπὸ ἐκδηλώσεις καὶ ἔργα τῶν ἀνθρώπων στὴν καθημερινήν τους ζωήν, ποὺ ἀνάλογά με τὴν ποιότητα τοὺς τοὺς ἀναδεικνύουν καλοὺς ἢ κακοὺς πολῖτες.

1) Ἐργατικοί

Πιστεύει ὁ σοφὸς Σειρὰχ ὅτι ὅλοι γενικὰ οἱ ἄνθρωποι ἔχουν καθῆκον ἱερὸ νὰ ἐργάζωνται καὶ νὰ ἀξιοποιοῦν τὶς ἱκανότητές τους, διὰ τὸ συμφέρον τὸ ἰδικό τους καὶ τῶν συνανθρώπων τους. Γράφει δὲ σχετικά:
«Κρείσσων ἐργαζόμενος καὶ περισσεύων ἐν πάσιν ἢ περιπατῶν δοξαζόμενος καὶ ἀπορῶν ἄρτων» (Ι´, 27). «Ζωὴ αὐτάρκους ἐργάτου γλυκανθήσεται» (μ´, 18).
Καλύτερος δηλαδὴ ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους εἶναι ἐκεῖνος, ποὺ ἐργάζεται καὶ ἐξασφαλίζει μὲ τὸ παραπάνω τὰ ἀναγκαία της ζωῆς του, παρὰ ἐκεῖνος ποὺ μένει ἀργόσχολος καὶ περιφέρεται καὶ καυχᾶται διὰ τὸν ἑαυτόν του, ἐνῷ στερεῖται καὶ αὐτὸ ἀκόμη τὸ ψωμί του.
Γλυκειὰ ἐπίσης καὶ εὐτυχισμένη εἶναι ἡ ζωὴ τοῦ ἐργατικοῦ ἀνθρώπου, ποὺ παράλληλα ξεύρει νὰ ἀρκῆται σ᾿ ὅσα μὲ τὸν ἱδρῶτα τοῦ κερδίζει. Ἀναφέρεται ἐπίσης ὁ Σειρὰχ καὶ στὰ διάφορα χειρωνακτικὰ ἐπαγγέλματα, ποὺ οἱ ἄνθρωποι ἐξασκοῦσαν στὴν ἐποχήν του, διὰ νὰ τονίση ὅτι διὰ τῶν ταπεινῶν καὶ σκληρῶν αὐτῶν ἐργασιῶν ἐξυπηρετεῖται τὸ σύνολο τῶν ἀνθρώπων. Σὰν τέτοια δὲ ἐπαγγέλματα ἀναφέρει τὴν γεωργίαν, τὴν κτηνοτροφίαν, τὴν ξυλουργικήν, τὴν γλυπτικήν, τὴν σιδηρουργίαν καὶ τὴν κεραμοποιίαν (Πρβ. Μόλις ἐξελεῖται ἔμπορος ἀπὸ πλημμελείας, καὶ οὐ δικαιωθήσεται κάπηλος ἀπὸ ἁμαρτίας» (κστ´, 29).

2) Φιλόστοργοι

Ἀποκρουστικοὶ καὶ ἀπαράδεκτοι εἶναι ὅσοι ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους στὶς κοινωνικές τους σχέσεις εἶναι σκληροὶ καὶ ἀσυμπαθεῖς. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ σοφὸς Σειρὰχ δίδει πρὸς τὸν κάθε ἄνθρωπον τὶς ἀκόλουθες συμβουλές:
«Μὴ ἴσθι ὡς λέων ἐν τῷ οἴκῳ σου καὶ φαντασιοκοπῶν ἐν τοῖς οἰκέταις σου» (δ´. 30).
«Ὁ βάλλων λίθον εἰς ὕψος ἐπὶ κεφαλὴν αὐτοῦ βάλλει, καὶ πληγῆ δολία διελεῖ τραύματα.
Ὁ ὀρύσσων βόθρον εἰς αὐτὸν ἐμπεσεῖται, καὶ ὁ ἱστῶν πανίδα ἐν αὐτῇ ἁλώσεται. Ὁ ποιῶν πονηρὰ εἰς αὐτὸν κυλισθήσεται, καὶ οὗ μὴ ἐπιγνῶ πόθεν ἤκει αὐτῷ... Παγίδι ἁλώσσνται οἱ εὐφραινόμενοι πτώσει εὐσεβῶν, καὶ ὀδύνη καταναλώσει αὐτοὺς πρὸ τοῦ Θανάτου αὐτῶν» (κζ´, 25-27, 29).
Δηλαδή. Μὴ γίνεσαι μέσα στὸ περιβάλλον σου σκληρὸς σὰν τὸ λιοντάρι. Καὶ ἀνάμεσα στοὺς ὑπηρέτες καὶ ὑφισταμένους σου μὴ φέρεσαι μὲ μεγαλομανίαν, μὲ τὸ νὰ τοὺς διηγῆσαι φανταστικὲς ἱστορίες καὶ ψεύτικα κατορθώματά σου, διὰ νὰ τοὺς ἐντυπωσιάσης. Ποτὲ μὴ βλάψης τοὺς συνανθρώπους σου, διὰ νὰ μὴ εὕρουν κακὰ ἐσένα τὸν ἴδιον. Διότι, ὅποιος ρίχνει πέτρες στὸν ἀέρα, διὰ νὰ κτυπήση ἄλλους, θὰ δεχθῆ τὶς πέτρες αὐτὲς στὴν ἰδικὴν τοῦ κεφαλήν. Καὶ ὅποιος μὲ δόλιον τρόπον πλήττει τὸν πλησίον του, προξενεῖ τραύματα στὸν ἑαυτόν του. Ἐκεῖνος ποὺ σκάπτει τὸν λάκκον τοῦ ἄλλου, θὰ πέση ὁ ἴδιος μέσα. Καὶ ὅποιος στήνει παγίδα διὰ τοὺς ἄλλους, θὰ συλληφθῆ ὁ ἴδιος σ᾿ αὐτήν. Τὰ κακά, ποὺ ἕνας σχεδιάζει σὲ βάρος ἄλλων, θὰ γυρίσουν πάνω του, χωρὶς καὶ ὁ ἴδιος νὰ καταλάβη ἀπὸ ποὺ τὸν εὐρῆκαν. Ἐκεῖνοι δὲ ποὺ χαίρονται στὶς δυστυχίες εὐσεβῶν ἀνθρώπων, θὰ τιμωρηθοῦν ἀκόμη περισσότερον. Θὰ πέσουν στὶς παγίδες πολλῶν συμφορῶν καὶ πρὶν τὸν θάνατόν τους θὰ ὑποστοῦν πολλὲς ὀδύνες.

3) Φιλάνθρωποι

Προβάλλει ἐπίσης ὁ Σειρὰχ τὴν φιλανθρωπίαν ὡς ἀπαραίτητην κοινωνικὴν ἀρετήν, ὅταν γράφῃ:
«Καὶ πτωχῶ ἴκτεινον τὴν χεῖρά σου, ἵνα τελειωθῆ ἡ εὐλογία σου... Μὴ ὑστέρει ἀπὸ κλαιόντων καὶ μετὰ πενθούντων πένθησον. Μὴ ὄκνει ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον, ἐκ γὰρ τῶν τοιούτων ἀγαπηθήση» (ζ´, 32, 34 -35). Μὴ ἔστω ἡ χείρ σου ἐκτεταμένη εἰς τὸ λαβεῖν καὶ ἐν τῷ ἀποδιδόναι συνεσταλμένη» (δ´, 31).
Ἅπλωνε, προτρέπει ὁ Σειρὰχ κάθε μέλος τῆς κοινωνίας, τὸ χέρι σου καὶ δίδε βοήθειαν στοὺς φτωχούς. Ἔτσι θὰ ἔχῃς πολλὴν εὐλογίαν ἀπὸ τὸν Θεόν. Μὴ μένῃς μακρυὰ ἀπ᾿ ὅσους κλαίουν καὶ μὴ παραλείπῃς νὰ πενθῇς μαζὶ μὲ ὅσους ἔχουν πένθος, τονίζει, διὰ νὰ μᾶς πῇ, μαζὶ μὲ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, ὅτι ἔχουμε καθῆκον «κλαίειν μετὰ κλαιόντων» (Ρωμ. ιβ´, 15).
Μὴ ἀμελήσης νὰ ἐπισκέπτεσαι ἀρρώστους. Διότι ἀπὸ τέτοια ἔργα θὰ γίνῃς ἀγαπητὸς καὶ στὸν Θεὸν καὶ στοὺς ἀνθρώπους. Τὸ χέρι σου μὴ τὸ ἁπλώνῃς εὔκολα, διὰ νὰ λαμβάνῃς, καὶ μὴ τὸ σφίγγῃς, ὅταν πρέπῃ νὰ δίδῃ βοήθειαν, προσθέτει ὁ Σειράχ. Καὶ ἐνθυμίζουν τὰ λόγια του τὴν φράσιν τοῦ Κυρίου: «Μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν» (Πραξ. Κ´, 35). Εἶναι δηλαδὴ προτιμότερο σ᾿ ἕνα Χριστιανὸν νὰ δίδῃ στοὺς ἄλλους, παρὰ νὰ λαμβάνῃ ἀπ᾿ αὐτούς.