ΙΓ´. Ἁμαρτία καὶ μετάνοια

Καὶ ὁ σοφὸς Σειρὰχ τονίζει ὅτι ἡ ἁμαρτία εἶναι «εὐπερίστατος» (Ἔβρ. ιβ´, 1). Ἐπειδὴ δὲ ἀκριβῶς γνωρίζει ὅτι εὔκολα ὅλοι οἱ ἄνθρωποι παρασύρονται καὶ διαπράττουν διάφορες ἁμαρτίες, μᾶς συμβουλεύει πρῶτα νὰ ἀποφεύγουμε τοὺς πειρασμοὺς τῆς ἁμαρτίας καὶ θεληματικᾶ τουλάχιστον νὰ μὴ διαπράττουμε ὁποιανδήποτε ἀνομίαν. Ἐπίσης μας προτρέπει, ὅταν δι᾿ ὁποιονδήποτε λόγον καθιστάμεθα ἔνοχοι, νὰ διορθώνουμε μὲ τὴν μετάνοιαν τὰ λάθη μας.

1) Μεγάλος κίνδυνος.

Πόσον ἐπικίνδυνη εἶναι ἡ ἁμαρτία, μᾶς διδάσκει ὁ Σειράχ, ὅταν γράφῃ:
«Λέων θήραν ἐνέδρευει, οὕτως ἁμαρτίαι ἐργαζομένους ἄδικα (κζ´, 10). «Ὡς ἀπὸ προσώπου ὄφεως φεῦγε ἀπὸ ἁμαρτίας, ἐὰν γὰρ προσέλθης. δήξεταί σε- ὀδόντες λέοντος οἱ ὀδόντες αὐτῆς ἀναιροῦντες ψυχὰς ἀνθρώπων. Ὡς ρομφαῖα δίστομος πᾶσα ἀνομία, τῇ πληγῇ αὐτῆς οὐκ ἔστιν ἴασις... Ὁδὸς ἁμαρτωλῶν ὠμαλισμένη ἐκ λίθων, καὶ ἐπ᾿ ἐσχάτω αὐτῆς βόθρος ᾍδου» (κα´, 2-3, 10).
Παρομοιάζει δηλαδὴ ὁ ἔμπειρος Σειρὰχ τὴν ἁμαρτίαν μὲ λιοντάρι, μὲ φίδι καὶ μὲ δίκοπο μαχαῖρι. Καὶ μᾶς προτρέπει νὰ προσέχουμε νὰ μὴ πέσουμε στὰ δόντια της, ποὺ φονεύουν τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων. Ἀλλὰ καὶ νὰ ἀποφεύγουμε τὸ δηλητήριο, ποὺ χύνει μέσα στὸν πνευματικόν μας ὀργανισμὸν καὶ μὲ τὸ ὁποῖο ἐπεξεργάζεται τὸν πνευματικόν μας θάνατον. Ἐπίσης καὶ νὰ μὴ ἐπιτρέψουμε ποτὲ στὴν ὕπουλην ἁμαρτίαν νὰ μᾶς πληγώση θανάσιμα καὶ κατὰ τρόπον ἀθεράπευτον.
Ὁ δρόμος, ποὺ ἀκολουθοῦν οἱ ἁμαρτωλοί, προσθέτει ὁ Σειράχ, δὲν ἔχει πέτρες καὶ ἐμπόδια. Εἶναι εὔκολος. Ὁδηγεῖ ὅμως ὅσους τὸν ἀκολουθοῦν στὸ βάραθρο τοῦ Ἅδη. «Πλατεῖα ἡ πύλη καὶ εὐρύχωρος ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ἀπώλειαν» (Ματθ. ζ´, 13), λέγει καὶ ὁ Κύριος. Καὶ μὲ τὸ θεϊκό του κῦρος ἐπιβεβαιώνει ὅτι εἶναι εὔκολη ἡ εἴσοδος καὶ χωρὶς ἐμπόδια ὁ δρόμος τῆς ἁμαρτίας, ποὺ ὁδηγοῦν ὅμως στὴν αἰώνια ἀπώλεια.

2) Ἀνυποχώρητοι

Ἡ σύνεσις λοιπὸν ἐπιβάλλει νὰ προσέχουμε ἰδιαίτερα τὶς ἀφορμὲς καὶ προκλήσεις τῆς ἁμαρτίας. Αὐτὸ τονίζει καὶ ὁ Σειρὰχ μὲ τὰ ἀκόλουθα λόγια του:
«Συντήρησον καιρὸν καὶ φύλαξαι ἀπὸ πονηροῦ καὶ περὶ τῆς ψυχῆς σου μὴ αἰσχυνθῇς... Ἕως θανάτου ἀγώνισαι περὶ τῆς ἀληθείας, καὶ Κύριος ὁ Θεὸς πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ» (δ´, 20. 28).
Νὰ προσέχῃς δηλαδὴ καὶ νὰ σταθμίζῃς τὶς περιστάσεις τῆς ζωῆς σου μὲ τέτοιον τρόπον, ὥστε νὰ μὴ ἐκθέτῃς τὸν ἑαυτόν σου στὸν κίνδυνον τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς ἐντροπῆς, ἀπὸ τὴν ὁποίαν αὐτὴ συνοδεύεται. Ποτὲ δὲ νὰ μὴ ἐντραπῇς κανένα σὲ ζητήματα, ποὺ ἀφοροῦν στὴν πρόοδον καὶ στὴν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς σου. Τουναντίον μέχρι τὴν τελευταίαν σου ἀναπνοὴν νὰ ἀγωνίζεσαι διὰ τὴν ἀλήθειαν καὶ τὴν ἀρετήν. Καὶ τότε νὰ εἶσαι βέβαιος ὅτι ὁ Κύριος καὶ Θεός σου θὰ πολεμᾷ μαζί σου καὶ θὰ σὲ ἐνισχύῃ σ᾿ ὅλες σου τὶς προσπάθειες.

3) Μετάνοια καὶ διόρθωσις

Γνωρίζει ὅμως ὁ σοφὸς Σειρὰχ ὅτι εἶναι ἀδύνατον στὸν κάθε ἄνθρωπον νὰ μὴ ἁμαρτήση ποτέ. Διὰ τοῦτο καὶ ὑποδεικνύει τὴν ἀναγνώρισιν τῶν λαθῶν μας καὶ τὴν μετάνοιαν σὰν φάρμακο ἀπαλλαγῆς μας ἀπὸ τὶς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας. Καὶ γράφει:
«Τέκνον, ἤμαρτες. μὴ προσθῆς μηκέτι καὶ περὶ τῶν προτέρων σου δεήθητι» (κα´, 1). «Μὴ αἰσχυνθῆς ὁμολογῆσαι ἐφ᾿ ἁμαρτίαις σου...» (δ´, 26).
Παιδί μου, λέγει, ἂν παρασυρθῆς στὴν ἁμαρτίαν, μὴ συνεχίσης νὰ ἁμαρτάνῃς. Ἀλλὰ καὶ διὰ τὶς ἁμαρτίες, ποὺ ἤδη ἔκαμες, παρακάλεσε τὸν Θεὸν νὰ σὲ συγχωρήση. Μὴ δὲ ἐντραπῆς ποτὲ νὰ ὁμολογήσης τὰ σφάλματά σου.
Ἐνῷ δὲ ὁ Σειρὰχ μὲ τὰ λόγια του αὐτὰ τονίζει ὅτι ἡ ταπεινὴ παραδοχὴ τῶν λαθῶν μας εἶναι τὸ πρῶτο βῆμα πρὸς τὴν μετάνοιαν, διευκρινίζει σαφέστερα τὶς ἐκδηλώσεις τῆς μετανοίας μὲ τὰ ἀκόλουθα:
«Μὴ εἴπῃς ἥμαρτον, καὶ τί μοὶ ἐγένετο; ὁ γὰp Κύριός ἐστι μακρόθυμος. Περὶ ἐξιλασμοῦ μὴ ἄφοβος γίνου, προσθεῖναι ἁμαρτίαν ἐφ᾿ ἁμαρτίαις- καὶ μὴ εἴπῃς- ὁ οἰκτιρμὸς αὐτοῦ πολύς, τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν μου ἐξιλάσεται- ἔλεος γὰp καὶ ὀργὴ παρ᾿ αὐτοῦ, καὶ ἐπὶ ἁμαρτωλοὺς καταπαύσα ὁ θυμὸς αὐτοῦ. Μὴ ἀνάμενε ἐπιστρέψαι πρὸς Κύριον καὶ μὴ ὑπερβάλλου ἡμέραν ἐξ ἡμέρας· ἐξαπινα γὰp ἐξελεύσεται ὀργὴ Κυρίου, καὶ ἐν καιρῷ ἐκδικήσεως ἐξολῇ» (ε´, 4-7).
Ὅταν ἁμαρτήσῃς, μᾶς συμβουλεύει ὁ Σειράχ, μὴ πῇς: Ἁμάρτησα. Καὶ λοιπόν, τί τὸ κακὸ θὰ μοῦ συμβῇ; Ὄχι μὴ σκέπτεσαι ἔτσι. Διότι, ἂν δὲν ἐτιμωρήθηκες, αὐτὸ ὀφείλεται στὴν μακροθυμίαν τοῦ Κυρίου. Ὅμως ἐσὺ δὲν πρέπει διὰ τὸν λόγον αὐτὸν νὰ ἁμαρτάνῃς ἄφοβα καὶ νὰ προσθέτῃς ἁμαρτίες πάνω σὲ ἁμαρτίες. Μὴ πῇς ἐπίσης: Τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ εἶναι μεγάλο καὶ ἑπομένως θὰ μοῦ συγχωρήσῃ τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν μου. Μὴ σκέπτεσαι ἔτσι, διότι εἶναι ὁ Θεὸς πολυέλεος, ἀλλὰ συγχρόνως θὰ ἐκχύσῃ τὸν θυμόν του πάνω σὲ ὅσους ἁμαρτάνουν ἄφοβα.
Μὴ βραδύνῃς λοιπὸν νὰ ἐπιστρέψης διὰ τῆς μετανοίας στὸν Κύριον καὶ μὴ ἀνάβαλλε τὴν διόρθωσίν σου ἀπὸ τὴν μίαν ἡμέραν στὴν ἄλλην. Διότι ἔτσι θὰ ξεσπάση ἐναντίον σου ξαφνικὰ ἡ ὀργὴ τοῦ Κυρίου. Καὶ κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς δίκαιης κρίσεώς του θὰ καταστραφῆς.